Celem retrospektywy jest prezentacja reżyserów, których dorobek ma lub miał kluczowy wpływ na kierunki rozwoju światowej kinematografii.
Ojcem chrzestnym międzynarodowego sukcesu włoskiego dokumentalisty Gianfranco Rosiego jest, w pewnym sensie, Bernardo Bertolucci. To właśnie on, jako przewodniczący jury 70. Festiwalu Filmowego w Wenecji, w roku 2013 wręczył Grand Prix Złotego Lwa autorowi filmu „Sacro GRA” („Rzymska aureola”). Po raz pierwszy w historii najstarszego festiwalu filmowego na świecie główną nagrodę przyznano reżyserowi filmu dokumentalnego. Tytułowa GRA to Grande Raccordo Anulare, droga szybkiego ruchu, obwodnica okalająca Rzym. Rosi nie obserwuje anonimowych samochodów pędzących wokół wiecznego miasta. Interesują go ludzie, którzy mieszkają w pobliżu tej aureoli. Niezwyczajni w swojej zwyczajności, jakby wyrzuceni poza główny nurt pędzącego drogą świata. Jedni są zabawni, inni tragiczni, szczęśliwi albo zagubieni. Przyglądamy się im bez pośpiechu, by uświadomić sobie, że są jak postacie z filmów Felliniego, tyle że naprawdę, a nie na niby.
Ta obserwacja człowieka jest cechą charakterystyczną całej twórczości reżysera, który urodził się w Asmarze. W wieku 13 lat, gdy wybuchła wojna między Erytreą a Etiopią, by ocalić syna, rodzice wysłali go wojskowym samolotem do Włoch. Młodość spędzał miedzy Rzymem a Stambułem, gdzie zamieszkała część jego rodziny. Gdy skończył 20 lat, wyjechał do Nowego Jorku i studiował w Tisch School of the Arts. W tym czasie zrealizował też swój pierwszy film „Boatman”. To podróż rzeką Ganges, która jest takim raccordo anulare Indii, a na jej brzegach autochtoni. Pracują, bawią się, medytują. Tak jak w „Rzymskiej aureoli” mini portrety zwykłych ludzi tworzą niezwykły klimat tego dokumentu.
W 2016 roku Rosi po raz kolejny zdobywa Grand Prix, tym razem Złotego Niedzwiedzia w Berlinie za film „Fuocoammare. Ogień na morzu.” Kryzys uchodźczy widziany z perspektywy mieszkańców włoskiej wyspy Lampedusa, do której codziennie przypływają łodzie z setkami ludzi: mężczyzn, kobiet, dzieci. Imigranci z Afryki, marzący o wolności, pokoju i lepszym świecie. Rosi, który jest nie tylko reżyserem, ale także operatorem swoich filmów, zagląda w oczy imigrantom i mamy wrażenie, że odnajduje tam swoje lęki i traumy, gdy jako dziecko musiał opuścić dom i ruszyć w nieznane. „Fuocoammare” jest filmem znakomitym. Lampedusa jest symbolem Europy, która musi znaleźć sposób na wspólną egzystencję różnych światów. Udawanie, że ich nie ma, prowadzi donikąd.
„Notturno”, film z 2020 roku, kontynuuje ten temat, ale tym razem Rosi jedzie ze swoja kamerą wzdłuż granic Iraku, Kurdystanu, Libanu i Syrii, filmując tych, którzy tam zostali. Bez słów, tylko obrazy wystarczająco sugestywne, by poczuć dramat codziennego obcowania z zagrożeniem, by dostrzec przerażenie w oczach dzieci i świat, w którym mimo słońca króluje ciemność.
Bardzo mocne, trudne tematy, ale jednocześnie spotkanie z twórczością Gianfranco Rosiego jest ważne, by przypomnieć sobie, co w życiu jest naprawdę istotne.
Grażyna Torbicka
Fuocoammare. Ogień na morzu
reż|dir Gianfranco Rosi | IT, FR | 2016 | 108 min więcej...
Notturno
reż|dir Gianfranco Rosi | FR, IT, DE | 2020 | 100 min więcej...
Rzymska aureola
reż|dir Gianfranco Rosi | IT, FR | 2013 | 93 min więcej...
ZNAJDŹ NAS